Şema Terapi, Yüksek Standartlar Şeması

Şema Terapi Nedir?

Şema Terapi, Jeffrey Young tarafından geliştirilmiş bir terapi ekolüdür. Şema Terapi modeli, erken dönem yaşantıların, yetişkinlik dönemindeki yansımalarının keşfine ve değişimine odaklıdır. Şemalar; insanların duygu, düşünce ve davranışlarına yön veren algı, inanç ve duygu kalıplarıdır. Şema terapinin temelinde çocukluk döneminde oluşan uyumsuz şemalar vardır.

Yüksek Standartlar Şeması

Yüksek standartlar şeması, uyumsuz şemalardan biridir. Bu şemaya sahip kişilerin kendilerinden katı beklentileri olabilir ve bu beklentilerin karşılanması neredeyse imkansızdır. Mükemmel olmak, en iyisini yapmak ve yüksek performans sergilemek bu kişiler için önemlidir. Bu nedenle spontan olmakta zorlanabilir, kendilerini baskı altında hissedebilir ve kendilerine karşı çok eleştirel olabilirler.

Yüksek standartlar şeması olan kişilerin karşılanmamış temel ihtiyaçları spontanite ve oyundur. “Sürekli bir şey yapmam gerekiyor” gibi düşüncelere sahip olabilirler ve dinlenmekte zorlanabilirler. Hayatlarının her alanında en iyi olma çabası gösterebilir; bu durum spordan işe, okuldan sosyal ilişkilere kadar birçok alana yayılabilir.

Başa Çıkma Davranışları ve Modlar

Şemalar değişmesi zor yapılardır ve kendilerini sürdürmeye eğilimlidirler. Şemalar etkinleştiğinde kişiler üç temel başa çıkma yolu kullanabilir:

• Kaçınma: Kişi, mükemmel olamayacağını düşündüğü durum ve işlerden kaçınabilir. Molalardan ve keyif veren aktivitelerden uzak durabilir.
• Teslim Olma: Kişi, çok sıkı plan ve programlar yaparak sürekli çalışabilir, hiç mola vermeden mükemmel olma çabasında olabilir.
• Aşırı Telafi: Kişi, kendi standartlarını başkalarına dayatabilir. Örneğin, zor ve katı bir yönetici olabilir.

Yüksek Standartlar Şemasının Gelişimsel Kökenleri

Yüksek standartlar şeması, genellikle çocukluk döneminde koşullu sevgiye maruz kalınmasıyla gelişir. Ebeveynlerin yalnızca iyi performans gösterildiğinde sevgi ve ilgi göstermesi bu şemanın oluşmasına neden olabilir. Örneğin, derslerden iyi not alındığında sevgi göstermek, sporda birinci olunduğunda takdir etmek gibi.

Ayrıca, ebeveynlerin de mükemmeliyetçi ve yüksek standartlara sahip olması bu şemayı model alınarak geliştirilmesine neden olabilir. Kişiler, kusurluluk, başarısızlık veya sosyal izolasyon duygularını telafi etmek için yüksek standartlar geliştirebilirler. Ebeveynlerin beklentilerini karşılayamayan bireyler de bu şemayı geliştirebilir.

Yüksek Standartlar Şemasının Etkileri

Yüksek standartlar şeması, bireylerde baskı hissi ve tatminsizlik yaratabilir. Kişiler mükemmel hedeflere ulaşamadıklarında hayal kırıklığı, utanç veya mutsuzluk hissedebilir. Her şeyin düzenli ve kusursuz olmasını isteyebilir ve ufak aksilikler karşısında gergin hissedebilirler.