Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Dikkat eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), DSM’e göre dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik kavramları ile tanımlanır (Häcker ve Stapf, 2004). Tanı, esas olarak anamnez ve DSM kriterleri temel alınarak konulmaktadır. DEHB nöropsikiyatrik bir bozukluktur ve tanı koymak için herhangi bir fizik muayene bulgusu bulunmamaktadır. DSM-IV'e göre DEHB'nin üç alt tipi vardır:
- Dikkat eksikliğinin ön planda olduğu tip
- Hiperaktivite-impulsivitenin ön planda olduğu tip
- Kombine tip
DEHB’li çocuklar, okul performansında beklenenin altında performans gösterebilir. Dikkatle ilgili sorunlar derslerde öğrenmelerini güçleştirebilir, ödevlerinin başına oturmakta ve verilen ödevleri tamamlamakta zorluk çekebilirler. Beklemekte zorluk yaşayabilir, eşyalarını okulda unutabilir veya kaybedebilirler. Arkadaşlarının oyunlarını böldükleri, düşünmeden davrandıkları ve sık sık ufak kazalar atlattıkları gözlemlenebilir. Bu durumlar çocukların günlük yaşamında sosyal ilişkilerini ve okul hayatlarını olumsuz etkileyebilir.
Dikkatsizlik Belirtileri
Dikkatsizlik, gelişimsel düzeye uygun olmayan, toplumsal etkinlikleri doğrudan olumsuz etkileyen belirtilerden en az altısının, altı aydır devam etmesiyle tanımlanır. Bu belirtiler şunlardır:
- Ayrıntılara özen gösterememe
- İş yaparken ya da oyun oynarken dikkati sürdürmekte güçlük
- Doğrudan kendisine konuşulurken dinlemiyor gibi görünme
- Verilen yönergeleri izlemede ve görevleri tamamlamada zorluk
- Sürekli zihinsel çaba gerektiren işlerden kaçınma
- Nesneleri sık sık kaybetme
Hiperaktivite ve Dürtüsellik Belirtileri
Hiperaktivite ve dürtüsellik, gelişimsel düzeye uygun olmayan ve toplumsal ya da okul etkinliklerini doğrudan olumsuz etkileyen belirtilerden en az altısının, altı aydır sürmesi ile tanımlanır. Hiperaktivite belirtileri şunlardır:
- Yerinde duramama
- Oturması gerektiği halde oturamama
- Sessiz oyun oynamakta güçlük çekme
- Yersiz koşma ya da tırmanma
- Çok konuşma
- Sorulan soru tamamlanmadan cevap verme
- Bir şeylerle sürekli uğraşma
- Olaylara ya da konuşmalara müdahale etme
DEHB Tedavisinin Önemi
DEHB tanısı konulan bir çocukta, eşlik eden başka bir bozukluğun olup olmadığının incelenmesi oldukça önemlidir. Tedavi için okul öncesi dönem ve okul çağının ilk yılları kritik öneme sahiptir. DEHB tedavi edilmediği takdirde, çocuğun davranış sorunları ve okul başarısızlıkları devam edebilir. Ayrıca çocuğun çevresinden olumsuz eleştiriler alma riski de artar.
